Bestuurlijk centrum van de Kempen?

In een serie programma’s voor Omroep Veldhoven belicht Jacq. Bijnen van de Stichting Historisch Erfgoed Veldhoven het erfgoed van Veldhoven. Elke 14 dagen wordt hij op de radio geïnterviewd door Herman Schoemaker over een van de onderwerpen.

VELDHOVEN - “Ik ben er altijd op uit om de geschiedenis van Veldhoven onder de aandacht te brengen bij de mensen. Dat doe ik door boeken te schrijven of een serie artikelen te plaatsen in de weekkrant. De lokale omroep is ook een medium dat je in kunt zetten”, vertelt Bijnen.
“In september zijn we gestart met een 2-wekelijks programma op donderdag. Het plan is om er in totaal 15 te maken. Ik wordt daarbij geïnterviewd door Herman Schoemaker. De uitzending duurt 30 minuten waarin ook wat muziek zit die soms een link heeft met het onderwerp. Het klikt goed met Herman omdat hij de geschiedenis van Veldhoven ook interessant vindt.”

Kolonistenfamilie

De laatste uitzending ging over de geschiedenis van de buurtschappen Zandoerle en Kerkoerle en de bijzondere band daartussen. Zandoerle - zoals deze buurtschap later wordt genoemd - is van oudsher de kern van Oerle. “Ergens tussen de jaren 900 en 1000 vestigt zich de familie Van Oerle, een Frankische kolonistenfamilie, buiten het centrum van wat nu Zandoerle is. Ze stichten er boerderijen en laten er lijfeigenen op werken. Ze brengen het christendom mee en bouwen een kerk. De lijfeigenen moeten een 10e deel van de oogst afstaan aan de familie Van Oerle als belasting. Daarvan wordt onder meer in het levensonderhoud van de pastoor voorzien. Na verloop van tijd krijgt het gebied de naam Kerkoerle. Het oorspronkelijke centrum van Oerle krijgt de toevoeging Zand vanwege de schrale grond in dat gebied.”

Zegel

De laatste telg van de familie Van Oerle is Bertha, waarnaar nu de Berthastraat vernoemd is. “Voor haar zielenrust gaf zij het familiebezit over aan de priorij van Postel. De hertog heeft toen de bestuurlijke macht naar zich toegetrokken. Circa 1310 gaf de hertog de rechterlijke macht terug aan Oerle in de vorm van het privilege van vrijheid. Daarbij hoorde het privilege van een schepenenbank. Deze rechtbank groeide uit tot rechtsprekend orgaan voor diverse omliggende dorpen. Het bestuur zetelde in Zandoerle als het bestuurlijk centrum van de Kempen. Om te benadrukken dat dit in Zandoerle was, is een zegel gemaakt met het omschrift in gotische letters: + S’[IGILLUM] COM[M]UNE : LIBERTATIS D’[E] SANDOERLE (= Gemeenschappelijk Zegel: De Vrijheid Zandoerle). Door de centrale positie van Zandoerle vonden er plunderingen en brandstichtingen plaats in de 14e en 15e eeuw. Veel inwoners ontvluchtten de plaats in deze onrustige periode. Wat achterbleef was continu bezig met herstel; de uitbouw van hun privileges bleef achter. Het belang van Zandoerle is nog steeds fraai zichtbaar in het zegel.”

Het zegel is onderdeel van het logo van de buurtvereniging van Zandoerle en staat op het infopaneel bij de kapel in Zandoerle..

Ad Adriaans

Zandoerle heet zo door de schrale grond in dat gebied