Zwanen spreken tot de verbeelding

De zwaan is een grote sierlijke vogel, die bij iedereen tot de verbeelding spreekt. Deze mooie zwemvogel is een plezier om naar te kijken. Of ze nu op het water dobbert of als paar het luchtruim kiest. Want ze zijn vrijwel altijd als paar te zien. Dat feit heeft er mede voor gezorgd dat deze vogels allerlei eigenschappen zijn toegedicht.

VELDHOVEN - In de Keltische mythologie is de zwaan het zonnedier dat de nieuwe dag aankondigt. ‘s Avonds vliegt hij langs de ondergaande zon om de dag uit te luiden. In het vliegpatroon van de vogels zien de Kelten aanwijzingen voor komende veranderingen.
In de Griekse mythe verandert de oppergod Zeus zich in een zwaan en verwekt zo Helena, de mooiste vrouw van de wereld. Ook in het hindoeïsme komt de zwaan voor, namelijk als voertuig van de god Brahma.

Huichelaar

Vaak staat de zwaan symbool voor zuiverheid. Vaak ook voor de vrouwelijke gratie vanwege de sierlijke bewegingen die de zwaan maakt. Soms heeft de zwaan ook een negatieve betekenis (huichelarij) vanwege het zwarte vlees onder de witte veren.
Maar vooral wordt het dier toch graag in verbinding gebracht met het begrip van eeuwige trouw. Immers, een paartje zwanen blijft elkaar hun leven lang trouw. Maar… Laat dit nu net een mythe zijn!
Recent onderzoek heeft aangetoond dat ongeveer 1 à 2 op de 10 zwanenpaartjes scheidt elk jaar. Het bij elkaar blijven schijnt vooral te maken te hebben met het territorium. Dus als een van de twee wenst te ‘verhuizen’ is de relatie gedaan.

Knobbelzwaan

In Nederland komen 4 verschillende soorten zwanen voor. Ten eerste de veelvoorkomende knobbelzwaan. Deze komt algemeen voor waar zoet water te vinden is. Ze broedt graag in open graslanden met sloten in de veenweidegebieden van Nederland. In Nederland broeden zo’n 7 à 9.000 paren. Het aantal knobbelzwanen dat hier overwintert is 2 tot 3 keer zo groot.
De 2e soort is de wilde zwaan, een trouwe wintergast in Nederland. Ze broedt in Noord-Europa en overwintert alleen in Nederland. De wilde zwaan heeft een grote, 3-hoekige gele plek op de snavel.

Kleine zwaan

De kleine zwaan is net als de wilde zwaan een overwinteraar. Het broedgebied van deze zwaan ligt erg noordelijk: langs de Barentszzee. Als het in september daar snel afkoelt, vertrekt ze naar Nederland waar ze gewoonlijk dezelfde maand nog aankomt. In maart is ze weer weg. Nederland is als overwintergebied erg belangrijk voor ongeveer 10.000 dieren, zo’n driekwart van alle kleine zwanen ter wereld.
Naast de 3 inheemse soorten is er ook nog een exotische zwaan in Nederland. De uit Australië en Nieuw-Zeeland afkomstige zwarte zwaan wordt gehouden in collecties van liefhebbers. Sinds de jaren ‘70 broeden ontsnapte exemplaren en hun nazaten ook in het wild. Bijzonder is dat ze hun broedpatroon nog zeer duidelijk hebben afgestemd op het zuidelijke halfrond. Dus broeden ze hier tijdens de winter.

IVN Veldhoven Eindhoven Vessem heeft als werkgebied Veldhoven, Eindhoven en deels de gemeente Eersel (de kernen Vessem, Knegsel en Wintelre).

De zwaan is ook het symbool van de Lutherse kerk. Dat komt door een voorspelling van Johannes Hus (wiens achternaam overigens gans betekent). Die voorspelt als hij op de brandstapel wordt gezet dat ze nu een gans gingen braden, maar over 100 jaar een zwaan zouden horen zingen.

IVN VEV

Belangrijkste provincie

Voor de kleine zwaan behoort Noord-Brabant landelijk tot de belangrijkste provincies. Meer dan 100 vogels in een telgebied werden vastgesteld in de polders nabij ‘s Gravenmoer, in de polders bij Empel en in het Markiezaat. Zie ook https://www.sovon.nl.

Zwaan is
ook
een
sterrebeeld