Groene kerst met hulst, maretak en spar

IVN VEV

2-wekelijkse rubriek van het IVN

Bomen hebben in de belevingswereld van de mens altijd een belangrijke rol gespeeld. De boom fungeerde in oude mythen soms als middelpunt van de wereld en werd dan gezien als een as die tot aan de hemel reikte. De boom is zowel symbool voor leven en vruchtbaarheid als voor leven en dood geworden.

VELDHOVEN - In de oudheid zijn er ook heilige bomen gekend. Groene takken en bomen spelen vandaag de dag zelfs nog een rol bij allerlei vieringen. Denk aan de meiboom, palmboom, lauwerkrans en palmtakken. Het meest bekend van alle is echter zonder meer de kerstboom.

3-eenheid

Een spar in de hal of huiskamer zetten, is terug te voeren op verering van bomen; vooral van de eik door de heidense Germanen. Hun bomenverering is destijds zo diepgeworteld, dat bij bekering tot het christendom de predikers daar het volgende op zouden hebben gevonden. Om zijn driehoekige vorm wijzen ze de spar aan als nieuwe boom voor verering. De 3 punten van de driehoek wijzen op de Heilige Drie-eenheid: God de Vader bovenaan, de Zoon en de Heilige Geest op de onderste hoekpunten. Het opzetten van de kerstboom in de huiskamer komt vanuit Duitsland rond 1900 naar Nederland en wordt hier even populair. De meest gebruikte kerstbomen zijn fijnspar en blauwspar.

Rituelen

Ook takken van andere groenblijvende planten worden in de kersttijd als versiering gebruikt, zoals hulst, maretak en skimmia. Hulst is al eeuwenlang een favoriete kerstdecoratie door zijn groene bladeren en rode bessen. In voorchristelijke tijden zijn hulst en klimop bij sommige riten tezamen gebruikt; hulst wordt in die tijd als mannelijk en klimop als vrouwelijk beschouwd. De scherpe, puntige bladeren herinneren aan de doornenkroon van Jezus en de rode bessen vertegenwoordigen de druppels bloed op zijn hoofd.

Maretak

De maretak is een half-parasiet, die met zuigwortels sap uit de takken van zijn gastplant haalt. Omdat hij ‘s winters groen blijft, heeft deze plant, die altijd op een boom groeit, een ereplaats gekregen in de mythologie. Terecht wordt gesproken van een wonderplant, waarvan wel het allervreemdst is dat het maar niet wil lukken jonge plantjes te krijgen door zaaien in de volle grond. Hoe dan wel? Vogels eten de bessen en verspreiden de kleverige zaden die aan hun snavel blijven kleven door ze af te strijken op boomtakken.
De maretak is vooral populair in Engeland. Hij heet daar ‘mistletoe’ en wordt tijdens de feestelijkheden opgehangen boven een plek waar de gasten elkaar ontmoeten. Wie onder zo’n tak staat, mag ongevraagd gekust worden.
Skimmia is een mooie wintergroene tuinheester die veel gebruikt wordt in kerststukjes. De plant is oorspronkelijk afkomstig uit Japan.

www.ivn.nl